Een goed verhaal schrijven, welke ingrediënten heb je daarvoor nodig? Communiceren met verhalen (storytelling) is booming, want verhalen maken communicatie persoonlijk. Verhalen kunnen raken, emotie losmaken en zorgen voor een connectie met de lezer. En dat is nodig om jezelf of je organisatie te laten zien in deze wereld. De dagelijkse verhalen maken jou onderscheidend, ze zijn onderdeel van jouw merk. Maar hoe schrijf je nu een goed verhaal?
Het vermogen om dingen voor te stellen
Verhalen schrijven doe je in eerste instantie niet met pen en papier of met je toetsenbord. Het creatieve proces vindt plaats in je hoofd. Je krijgt inspiratie, want iets uit het dagelijks leven raakt je. Een collega vertelt je iets, je ziet iets gebeuren onderweg naar een afspraak of een herinnering maakt impact op je en dan begint jouw voorstellingsvermogen. Je verbeeldt de gebeurtenis in je hoofd. Je kijkt naar de hoofdpersonen en de gebeurtenis alsof je filmt met een camera.
Zo neem je alles goed in je op en laat je je zintuigen het werk doen. Misschien zie je iets gebeuren, ruik je iets of hoor je dingen. Je kijkt naar de personages van de gebeurtenis. Wie is er allemaal bij, wat doen ze, waarom en waar raakt het? Het verhaal gaat zich vormen als je de gebeurtenis een begin, midden en een einde geeft.
Schrijf alsof je het ziet gebeuren
Is er een klein verhaal ontstaan in je hoofd? Pak dan pen en papier of kruip achter je laptop en schrijf de situatie met begin en eind zo goed mogelijk op. Schrijf op wat je ziet, hoort of voelt in je hoofd. Dit is heel belangrijk, ga niet de zinnen al in je hoofd vertalen naar schrijftaal of formele taal. Dan verdwijnt het verhalende aan je tekst weer. Schrijf alsof je de situatie voor je ziet gebeuren. Wees niet te kritisch, de tekst verbeteren doen we later dus laat die ‘en toen’ gewoon staan.
Verhalen maken is oefenen
Verhalen zien, vormen en creëren in je hoofd is de eerste stap in het schrijven van verhalen. Het gaat over jouw verbeeldingskracht, inlevingsvermogen, verslaglegging en het gebruiken van je zintuigen. Het leuke is, je wordt er steeds beter in! Jouw brein gaat de verhalen op een gegeven moment zelf zien. Tijdens het tuinieren, onder de douche of op het sportveld, krijg jij ineens een ingeving voor een goed verhaal, klein of groot.
Een goed verhaal komt uit het hart
‘Een goed verhaal vertelt zichzelf’ zeg ik vaak, als we maar de tijd nemen om te luisteren naar elkaar. In een gesprek of interview helpt het mij om echt aanwezig te zijn met al mijn aandacht, ik laat stiltes vallen, stel open vragen, ga niet alleen in op feiten maar vraag ‘hoe voelt dat voor jou’? Ook dat is een belangrijke boodschap ‘leer te voelen’ dan ga je je eigen verhalen zien en de verhalen van andere mensen.
‘Voor mij komen de beste verhalen uit het hart van mensen’
Schrijven vanuit je hart
Als ik een idee krijg voor een verhaal dat past bij mij of mijn bedrijf dan krabbel ik dat op papier in een onleesbaar handschrift met pijltjes her en der. Voor mij is dat de kern van het verhaal. Als ik dan ga schrijven en de gebeurtenis voor me zie, volgt het verhaal vanzelf. Soms moet ik dan nog wat tekst verplaatsen, een structuur aanbrengen of een mooie slotzin bedenken. Ik lees wat ik heb geschreven altijd hardop voor, waar het hapert maak ik een aanpassing. Het ritme vertelt je waar iets niet goed zit. Is schrijven vanuit je hart iets te vaag voor jou? Dan heb ik hier voor jou de bouwstenen van een goed verhaal.
De bouwstenen van een goed verhaal
1. Hoofdonderwerp: over welk thema gaat jouw verhaal? Wat wil je laten zien aan je lezers?
2. Begin; dus de inleiding. Hier laat je de lezer kennismaken met de context van het verhaal, de hoofdpersonen, de gebeurtenis (nog niet alles) en maak je de lezer nieuwsgierig. De inleiding mag je meteen beeldend opschrijven alsof je het voor je ziet. Denk aan de camera die je zelf bent. Laat zien wat er gebeurt, vergeet de ‘vertelstand’.
3. Midden; ofwel het plot; de belangrijkste gebeurtenis. Hier leven we naartoe. Eerst is er een bepaalde beginsituatie, dan gebeurt er iets verdrietigs, geweldigs, onverwachts en dan is daar een nieuwe situatie. Het midden bestaat uit meerdere alinea’s bij een artikel, meerdere hoofdstukken in een boek of één alinea in een social media bericht. Ook het waarom van de gebeurtenis wordt duidelijk in het middenstuk. Hier komt het verhaal dat raakt naar boven. Probeer de belangrijkste gebeurtenis niet te vertellen, maar door iemand anders te laten vertellen of te laten zien.
4. Einde; de conclusie, de uitkomst, ‘ze leven nog lang en gelukkig’ of een mooie quote rondom het onderwerp. Allemaal manieren om het verhaal af te sluiten.
5. Begin, midden, eind dat lijkt heel plat maar… een goed verhaal is ‘rond’. Het verhaal eindigt met wat je in de inleiding belooft.
6. Verhalen gaan over mensen dus de (hoofd)personen zijn heel belangrijk voor je verhaal. Gebruik niet te veel personen één of twee anders wordt het onduidelijk wie wat doet.
7. Emotie en sfeer; bij een goed verhaal voel je van binnen wat er staat. Beeldend schrijven is ook de sfeer laten voelen van de situatie.
8. De moraal van het verhaal is de diepere betekenis van een tekst. Wat is het doel van je verhaal? Wil je mensen inspireren met een levensles, herkenning oproepen, iets persoonlijks onthullen, een statement maken binnen jouw onderwerp of thema, de waarden van je organisatie laten zien in verhalen of verhalen inzetten als bewijsvoering voor je (werkgevers)merk.
Schrijftechnieken waardoor je een goed verhaal schrijft
Voor het voorstellingsvermogen van de lezer is het een must om beeldend te schrijven. Beeldend schrijven noem ik ook wel schrijven met je zintuigen en er zijn veel technieken die een verhaal tot leven brengen.
- Wees specifiek. Schrijf ‘huppelen’, ‘kuieren’ in plaats van ‘lopen’ of ‘gaan’.
- Show don’t tell, laat zien wat er gebeurt. Leg gebeurtenissen of situaties niet uit maar laat ze zien, beschrijf ze. Tell (vertellen): Als arts kom ik vaak in een zwaar bewaakte gevangenis, daar lever ik huisartsenzorg. Show (vertonen): Als ik het cellencomplex oprijd is het al donker. Ik parkeer mijn auto en stap uit. Nadat het derde hek opengaat ben ik er. Met mijn dokterstas in mijn hand bel ik aan. “Goedenavond dokter”, gniffelt de bewaker.
- Gebruik je zintuigen. Wat ruik je, proef je, zie je? Laat dat zien in de tekst.
- Het vertelperspectief geeft antwoord op de vraag: wie vertelt het verhaal. Er zijn verschillende vertelperspectieven: de ik-persoon, hij/zij, de alwetende verteller of een afwisseling van de perspectieven. Mijn advies is om waar het kan in de ik-persoon het verhaal te vertellen. Het is het meest persoonlijke vertelperspectief waardoor je de emoties echt beleeft vanuit de hoofdpersoon.
- De tijd waarin je de tekst schrijft. Wil je dat de lezer het verhaal op het moment van lezen echt beleefd? Schrijf dan in de tegenwoordige tijd als dat mogelijk is. In de verleden tijd zijn dingen al gebeurd dus dat maakt het minder spannend. In de tegenwoordige tijd beleef je het verhaal ‘realtime’, hierdoor voer je de spanning op en dat maakt dat je door wil lezen.
- Spanning opvoeren in je blogs of social media. Bij spanning denk je misschien aan bloed en thrillerachtige gebeurtenissen, maar spanning is ook de nieuwsgierigheid van je lezer vasthouden. Geef bewust informatie, beetje bij beetje. Zo houd je de aandacht vast van je lezer.
- Neem de lezer meer in de sfeer van je tekst. Dit doe je door details te benoemen, rode pumps onder een zakelijk pak als voorbode van een moedige beslissing.
- Schrijf over wat je raakt. Meer emoties, minder feitjes. Leg gevoel in je teksten, zo laat je zien wie je bent en wat jou raakt. De lezer leert jou echt kennen en zo ontstaat DE klik. Schrijf vanuit de praktijk. Geen theorie! Wat maak je mee?
- Eén object, detail of metafoor gebruiken om sfeer of gevoel te duiden. Zie je het verschil in de voorbeelden hieronder?
Schrijven vanuit de vertelstand zonder verhaal of beeldende schrijftechnieken:
‘Piet is eenzaam’.
Bij beeldend schrijven laat je zien dat Piet eenzaam is:
‘Piet sluit de deur en stapt op zijn fiets naar de carnavalsoptocht. De hele ochtend wachtte hij bij de telefoon maar het bleef stil. En dat op zondag. Kris kras fietst hij tussen de joelende carnavalsvierders door.’
Een object of een detail als metafoor gebruiken om de eenzaamheid te duiden:
‘Piet besluit zelf maar naar de carnavalsoptocht te gaan. Hij staat op uit zijn grijze, fluwelen fauteuil die middenin de kamer staat voor de tv.’ De grijze fluwelen fauteuil is hier een metafoor voor eenzaamheid.
Verhalen zijn klein of groot
Een goed verhaal speelt zich niet alleen af in een boek. Een artikel, social media post, een blog, het kan allemaal een verhaal zijn. Zelfs webteksten verrijk je met verhalen. Vertel verhalen over jezelf, verhalen over je ondernemersreis, je merkverhaal of bedrijfsverhaal, verhalen van klanten of praktijkverhalen. Een verhaal kan dus ook bestaan uit een paar zinnetjes op je website. Steeds trek je de lezer met een verhaal jouw wereld in. Daar voelt de lezer iets; bewondering, inspiratie, fomo, emotie, ‘de klik’.
Voorbeelden van verhalend schrijven
‘Rollen en kruipen op de speelmat, even op schoot om samen te lezen of zingen met de groep. Vaak fietsen wij buiten in onze ontdektuin, spelen we in de zandbak, verstoppen we ons in de bosjes. Daarna zit iedereen met een kleur op de wangen aan tafel voor iets gezonds. ‘Wil jij rond met de fruitmand Esmée?’ Wij zorgen voor een fijne dag!
Flyer kinderopvang
‘Met een grote bus vertrek je naar een verrassing. Alle kinderen fluisteren en smoezen over wat de verrassing zal zijn. Je ouders zwaaien je uit, met een snoepzak in je tas zit je lekker bij het raam. Je zingt samen liedjes, deelt snoepjes uit, doet af en toe een dansje en dan begint de schoolreis, een dag vol vrolijkheid, ravotten en plezier.’
Website onderwijs
‘De afgelopen jaren heb ik veel over mijzelf en mijn patronen geleerd.
Ik ging jarenlang in de hoogste versnelling door het leven om zoveel mogelijk te bereiken en erkenning te krijgen. Hierbij had ik weinig oog voor mijn grenzen en behoeftes. Als ik nu terug kijk, ging ik als een robot door het leven.’
Over mij-pagina coach/ondernemer
‘Sophie stapt samen met haar moeder mijn praktijk binnen. Ze is 11 jaar. Strakke spijkerbroek, t-shirt met WOW en nieuwe gympen. Geen meisje-meisje. Stoer, maar misschien wat onzeker? Ze zit ‘een beetje met zichzelf in de knoop’ zoals ze zelf zegt. Met een bedrukt gezicht gaat ze tegenover me zitten.’
Inleiding artikel kindercoachpraktijk
‘De regen valt hard uit de lucht. Een dreigend onweer komt steeds dichterbij. De barbecue moeten we afbreken en met z’n allen schuilen we in de hut. We staan letterlijk hutje mutje, maar het dak is niet waterdicht. Ik kijk om me heen, in een hoekje van de hut ligt één kaal matras. Er is geen elektriciteit en geen verlichting.’
Midden blog reisbranche
‘Ik sjeit op NAK’ – of we even bij de juffrouw wilden komen. Het was in groep 3. De juf hield het a4’tje omhoog. Ze verborg haar gezicht achter het blad. “Jullie dochter heeft laatst zo knap gestempeld.” Een proestend geluid kwam achter het blad vandaan. Mijn man en ik keken naar de dansende letters:
I..K S..J..E..I..T.. O..P.. N..A..K.
Eigen LinkedInpost
Verhalen inzetten voor jouw marketing en communicatie
Zoals ik al schreef in de inleiding maak je met verhalen een connectie met je lezer. Lezers raken geïnspireerd, voelen emotie, moeten hard lachen, of zijn geraakt omdat ze iets van zichzelf herkennen (dichtbij). Ze voelen zich op die manier gehoord. Verhalen die je deelt gaan over jou maar ook over je lezers. Lezers leren en onthouden beter omdat het lijkt alsof ze de verhalen beleven. Daarom raken die verhalen. Lezers leren jou of de organisatie waar je voor werkt echt kennen. Daar bereik je iets mee; het ondersteunt je merk als werkgever, je imago als bedrijf, die ‘klik’ waardoor mensen bij jou kopen of solliciteren.
Wat houdt jou tegen om verhalen in te zetten voor jouw marketing en communicatie? Deel je het met me hieronder?
